Kavak Mantarı Tohumu

Tabiatta kendiliğinden yetişen Kavak mantarları seçilerek üzerine bulaşmış olan toz ve çamur parçaları temizlenmekte ve % 96'lık alkol ile dezenfekte edilmektedir. Sapları kesilen mantarlar, alüminyum kâğıtlar üzerine yerleştirilerek 25 + 1 °C'ye ayarlanan etüv içinde 2 gün bekletilerek, açık gri renkli sporların kâğıt üzerine dökülmeleri sağlanmaktadır. Elde edilen sporlar, petri kaplarında 70°C'de 2 saat bekletilerek, enfeksiyon kaynakları elimine edilmektedir. Sporlar, misel elde etmek amacıyla kullanılacağı zamana kadar + 4°C'de muhafaza edilmektedir. Genelde Kavak mantarlarının kültürü, tek bir spordan gelen miselyumdan sağlanmaktadır. Ancak, mantarın biyolojisi gereği bu miselyum bir başka bir mantar miselyumu ile birleşebileceği için, ortaya çıkan yeni mantarlar genel olarak Kavak mantarına benzemeyebilirler, dolayısıyla bunu ortadan kaldırmak için miselyumun spordan ziyade küçük bir dokudan elde edilmesine gidilir. Bunun için de; steril şartlarda, Kavak mantarı bir iğne vasıtasıyla ortadan ikiye ayrılır ve iç kısımdan küçük bir parça çıkarılır. Bu parça daha önce hazırlanmış besin ortamına taşınarak 25 - 30°C'de inkübasyona bırakılır. 7-10 gün içerisinde besin ortamı tamamıyla miselyum ile kaplanır ve kullanılır hale gelir. Daha sonraki işlemlerde besin ortamından miselyumlu küçük bir parçanın yeni ortama taşınması yeterlidir.

Besi ortamının hazırlanması

Kültür izolasyonlarında çeşitli besin ortamları kullanılmaktadır. Miselyum direkt sporlardan değil de daha sonra izah edileceği gibi küçük bir dokudan sağlanacaksa Patates Dekstroz Ağar (PDA) ortamı çok iyi bir sonuç vermektedir.

Kavak mantarı için PDA ortamı

PDA hazırlanırken 200 g patates yıkanıp 1 cm3'lük parçalar halinde kesilir ve 1,2 lt. Suda 15 dakika kaynatılır. Elde edilen materyal bir tülbentten süzülür ve sıvı karışıma 20 g agar eklenerek 10-12 dakika kadar agar tamamen çözülünceye kadar ısıtılır. 20 g şeker ve 20 g bira mayası ekstraktı eklenerek çalkalamak suretiyle karıştırılır ve şişelere dökülür. Daha sonra 121 - 125°C'de 30 - 40 dakika süreyle otoklavda sterilize edilir. Sterilize olmuş besin ortamı 40 - 45 °C'ye kadar soğuduktan sonra 9 cm çaplı petri kutularına veya şişelere eğik ortamın oluşması sağlanacak şekilde 20 ml konularak hazırlanır.

Kavak mantarı için Buğday agar ortamı

Sporların çimlendirmesinde besi ortamı olarak, buğday agar kullanılmaktadır. 125 g buğday, 1 litre saf su içinde kaynatılmakta, elde edilen süzüntü tekrar 1 litreye tamamlanıp % 2 oranında agar ilavesiyle 121°C'de 30 dakika süreyle otoklavda sterilize edilmektedir.  

Ortamların asitliği, otoklavlama işleminden önce pH: 7'ye ayarlanmaktadır. Otoklav'dan sıcak olarak çıkartılan besi ortamı, 9 cm çapındaki steril petri kaplarına 20'şer ml konarak soğumaya bırakılmaktadır.

Kavak mantarı Sporlarının aşılanması

Kavak mantarı sporları bir miktar steril destile su içine konularak, seyreltilmektedir. Öze yardımı ile alınan sporlar besi ortamları üzerine lokal olarak aşılanmaktadır. Aşılama sırasında öze % 70'lik alkole batırılarak bunzen beki alevinden geçirilerek sterilize edilir. Aşılanan besi ortamları, sporların çimlenmesi için 25 ± 1 C'ye ayarlanarak inkübatöre konulur. 

Kavak mantarı sporlarının çimlendirilmesi ve misel elde edilmesi

Besi ortamına aşılanan sporlar yaklaşık 20 gün sonra çimlenmeye başlar. En iyi gelişim gösteren kalın ve sağlıklı miseller seçilerek daha önceden hazırlanan buğday - agar ortamına ok uçlu iğneler yardımıyla transfer edilir. Alınan Kavak mantarı misel parçaları buğday - agar ortamına temas edecek şekilde ve 25 ± 1 C'de gelişmeye bırakılır. 7 gün içinde besi ortamını tamamen saran miseller daha sonra yapılacak çalışmalarda Kavak mantarı ana kültürü olarak kullanılır.

Kavak Mantarı Tohumluk Misellerin Elde Edilmesi

Kavak Mantarı yetiştirme işleminin bu ikinci kısmının amacı, miselleşmeyi basitleştirmek ve misellerden önce miselin gelişmesini ilerletmektir. Aşılamayı kolaylaştırmak için kompost yapmakta kullanılan materyallere benzeyen, yaygın olarak kullanıma hazır ortamlarda misellerin kültürünü ihtiva eder.

Mantar tohumu için Buğday şişelerinin hazırlanması

Gerçek anlamda mantar üretiminde kullanılan miselyuma "tohum" adı verilir. Kavak mantarı Selüloz, Hemi selüloz ve Lignin'i ayrıştırabildiğinden tohumluk miselyum elde edilmesinde çok farklı materyaller kullanılabilir. Miselyum elde edilmesinde yapılan işlemler ana hatlarıyla aynı olmakla beraber buğday daneleri ile olan işlemler şu şekilde: Buğdaylar önce bol su ile yıkanarak içinde bulunan sap, saman ve benzeri maddelerden arındırılmaktadır. 1 kg buğday danesine 1,5 lt hesabı ile su konulmakta ve bunzen beki üzerinde kaynamaya bırakılır. Kaynama noktasına geldiği anda bunzen beki hafifçe kısılarak 15 dakika daha kaynatılır. Kaynama sonunda buğdaylar 15 dakika daha sıcak su içinde bekletilir. Sık bir elek yardımı ile suyu süzülen buğdayların hafifçe kurumalarını sağlamak amacıyla sıcak hava üfleyen bir ısıtıcıdan yararlanılabilir ve buğdaylar kurutma sırasında sık sık tahta bir kaşık ile karıştırılır. İstenilen kuruluk sağlandıktan sonra, haşlanmış buğday geniş bir kap içine alınır ve danelerin her 1 kg'ı için karışıma 14,0 g alçı ve 3,5 g kireç tozu ilave edilir. Bu sayede hem karışımın pH'sı ayarlanır, hem de danelerin birbirine yapışmaları önlenir. Hazırlanan materyal şişeler içine 2/3'ü dolduracak şekilde konulur ve ağızları tıkaçlarla kapatılır. Hazırlanan şişeler daha sonra 121°C'ye (1.5 atm) ayarlı otoklav içinde 1.5 saat süreyle sterilize edilir ve otoklav'dan çıkartılan şişeler 1 gece Ultroviole (UV) lambalı steril kabin içinde bekletilir.

Sterilize edilmiş şişelerin Kavak mantar tohumu ekilmesi ( misel aşılanması )

Sterilize edilen ve "UV" lamba altında bekletilen şişeler, daha önceden malt ekstrakt agar ortamı üzerinde geliştirilen miseller ile aşılanır. Aşılama işlemine başlamadan önce, oda içerisinde hava hareketinin mümkün olduğu kadar az olmasına özen gösterilmelidir ve kullanılacak aletler % 70'lik alkol ile dezenfekte edilir. Aşılama, spatül yardımı ile gerçekleştirilir. Spatül, bunzen beki üzerine tutularak akkor hale gelinceye kadar yakılır ve daha sonra % 70'lik alkole yavaşça batırılıp tekrar üzerinde gezdirilerek dezenfekte edilir. Petri kabı içinde bulunan ana kültürden alınan ortalama 1 x 1,5 cm ebadındaki miselli parçalar, şişeler eğik tutularak buğday danelerine aşılanır. Aşılama sırasında pamuk tıkaçların her çıkarılışında şişelerin ağzı ve tıkaçlar alevden geçirilir.

Aşılama işlemi tamamlandıktan sonra şişeler 25 ± 1 °C'ye ayarlı inkübasyon dolabına alınarak Kavak mantarı misellerinin daneleri sarması sağlanır. Misellerin şişelerdeki tüm buğdayları sarmaları yaklaşık 15 günde tamamlanır. 

Homojen bir misel gelişimi için şişeler 7 gün sonra çalkalanarak karıştırılır. Elde edilen tohumluk Kavak mantarı tohumları +4°C'de muhafaza edilmelidir ve daha sonra yapılacak olan ürün denemelerinde materyal olarak kullanılır.